แม่บัวนำ ปานพาน สัญชาติไทย เชื้อชาติไทย (ยอง)นับถือศาสนาพุทธ เกิดเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม 2471 ตรงกับ วันพุธ เดือนสาม ปีเถาะ เกิด ณ บ้านใหม่กอแฟน หมู่ที่ ตำบลทากาศ (ทาทุ่งหลวงในปัจจุบัน) อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน
บิดาชื่อ นายเป็ง กิติกาศ อาชีพทำนา ถึงแก่กกรรมแล้ว
มารดาชื่อ นางจันทร์ กิติกาศ อาชีพทำนา ถึงแก่กรรมแล้ว
มีพี่น้องร่วมท้อง 2 คน คือ
1. แม่บัวนำ ปานพาน
2. พระครูพิทักษ์เจติยานุกิจ (อินสม จันทสาโร) มรณภาพแล้ว
การศึกษา
เข้าเรียนการศึกษาผู้ใหญ่ ที่โรงเรียนบ้านทาเหมืองลึกคันธวงค์ประชารักษ์ ตำบลทากาศ อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่ออายุได้ 13 ปี เป็นเวลา 3 เดือน โดยเรียนเย็นวันจันทร์ พุธ ศุกร์ สัปดาห์ละ 3 วัน ความรู้พออ่านออกเขียนได้บ้างนิดหน่อยเพราะเรียนน้อยเต็มที สนใจในการเรียนรู้ด้านการทำงานมากกว่า เช่นการบ้าน การเรือน ปั่นฝ้าย ทอหูก การหาของป่าฯลฯ
ชีวิตสมรส
ได้สมรสกับพ่อน้อยอ้าย (จันทร์ตา) ปานพาน (ถึงแก่กรรม ปี พ.ศ.2534 บุตรนายแก้ว นางมี ปานพาน )เมื่ออายุได้ 20 ปี ปัจจุบันอยู่บ้านเลขที่ 55 หมู่ 5 ตำบลทาทุ่งหลวง อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน มีบุตรชาย 2 คน บุตรหญิง 4 คน รวม 6 คน คือ
1. 1.นางอำพร เจสะวะ เรียนจบชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 1 ประกอบอาชีพทำนา ทำสวน และแกะสลัก
2. นายประวรรตน์(วิชัย) ปานพาน เรียนจบประกาศนียบัตรโรงเรียนป่าไม้แพร่ และปริญญาตรี รับราชการกรมป่าไม้ ตำแหน่งหัวหน้าด่านป่าไม้ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน
3. นางเฉลียว ป๋ากาศ เรียนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ประกอบอาชีพทำนา ทำสวน
4. นางดอกไม้ ปานพาน เรียนจบปริญญาตรี รับราชการครู โรงเรียนบ้านทาดอยแช่ อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน
5. นายสุพล ปาพาน เรียนจบประกาศนียบัตรวิชาสัตวแพทย์ กรมปศุสัตว์ และปริญญาตรีส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ รับราชการกรมปศุสัตว์ ตำแหน่ง สัตวแพทย์ 6 สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดเชียงราย
6. นางบัวผัด คำมโน เรียนจบ ปวช. แผนกคหกรรม ทำงานแม่บ้าน
ชีวิตกับธรรมะ
ตอนที่ยังเป็นเด็กได้ติดตามยายไปวัดในหมู่บ้านและติดตามยายไปปฎิบัติธรรมกับครูบาศรีวิชัย ได้เดินเท้ารอนแรมถึงวัดบ้านปางอำเภอลี้ วัดพระธาตหริภุญชัย วัดพระธาตุดอยสุเทพ ฯลฯอีกประการหนึ่งแม่บัวนำมีน้องคือพระครูพิทักษ์เจติยานุกิจซึ่งบวชจำวัดอยู่วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร ทำให้แม่บัวนำที่พี่เป็นโยมอุปฐากอยู่ตลอดมีโอกาสปฎิบัติธรรมร่วมเสมอไม่ได้ขาด ต่อมาหลังชีวิตสมรสก็ทำหน้าที่แม่บ้าน ช่วยสามีทำงานในไร่ นา สวน ทำอาหารเลี้ยง พ่อ แม่ สามีและลูกๆ เป็นคนขยัน อดทน คล่องแคล่ว ไม่พูดมาก แต่เด็ดขาด มีความคิดริเริ่ม ขวนขวายในการทำงานเพื่อหารายได้เสริม เพิ่มเติม รู้จักกะเหม็ดกะแหม่ ประหยัดกินใช้ทุกอย่าง ตั้งแต่เสื้อผ้าก็เย็บเอง ปะชุนเอง
บางครั้งก็ค้าขายเล็กๆ น้อยๆ เพื่อหารายได้เพิ่ม ให้พอเพียงกับค่าใช้จ่ายภายในบ้าน และให้ลูกๆไปโรงเรียน ต้องตื่นแต่เช้าและนอนดึกเกือบทุกๆ วัน และทำงานตลอดเวลายกเว้นเวลานอนหลับเท่านั้น
สำหรับลูกๆ ทุกคนจะเชื่อฟังแม่ เพราะแม่ทำตัวเป็นตัวอย่างได้สมบูรณ์แบบ แม้จะไม่สั่งสอนพร่ำบ่นเหมือนแม่คนอื่นๆ แต่ลูกๆ ก็รู้สำนึกดี-ชั่ว เพราะแม่ไม่ค่อยมีเวลา แม่อุทิศตัวและหัวใจให้ลูกหมดแล้ว
การปฎิบัติธรรม ปฎิบัติตามหลักศาสนาพุทธ มีการไหว้พระสวดมนต์ ภาวนาทุกเช้า ทุกเย็น มีชีวิตเรียบง่ายตามธรรมชาติ ไม่ฟุ้งเฟ้อ ไม่ชอบเล่นการพนัน และอบายมุขต่างๆ หมาก พลู บุหรี่หรือเมี่ยงก็งดหมด ไม่ชอบใส่เครื่องประดับใดๆ ไปนอนวัดรักษาอุโบสถศีลทุกวันพระ เมื่อเข้าพรรษาทุกๆปี ก็ชักชวนลูกหลานให้เข้าวัดปฎิบัติธรรม ตามอย่างตนเอง แต่ไม่ได้บังคับแล้วแต่บุญกรรมของแต่ละคน
คติธรรม ของแม่บัวนำ
“ไผว่าบ่ยินฮ้าย ไผว่าบ่ยินดี”
ปรัชญาในการดำเนินชีวิต
1. ขยัน อดทน
2. คบคนดี
3. มีความซื่อสัตย์
4. เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
5. รู้จักปล่อยวาง ว่าง สงบ
บันทึกการเล่าประวัติแม่โดย ……ดอกไม้ ปานพาน
